Cytat

Fotografie Sonderkommando


Jednym z najbardziej wstrząsających dokumentów zagłady w obozie Auschwitz-Birkenau są fotografie wykonane przez więźniów Sonderkommando - grupy roboczej zmuszonych do obsługiwania komór gazowych.


Palenie zwłok na wolnym powietrzu w pobliżu krematorium V. Zdjęcie wykonane nielegalnie przez więźniów Sonderkommando w 1944 r. z wnętrza komory gazowej.


Grupa kobiet pędzonych do komory gazowej. Zdjęcie wykonane nielegalnie przez członków Sonderkommando. (Archiwum PMA-B)

Relacja Altera Feinsilberga

Latem 1944 roku powszechnie mówiło się w Birkenau o mającej nastąpić całkowitej likwidacji i zagładzie więźniów KL Birkenau. Co ciekawsze, nie byli pewni swego losu nawet esesmani. W tej sytuacji my więźniowie Sonderkommando staraliśmy się pozostawić po sobie ślad tego co robić musieliśmy, co przeżywaliśmy, co widzieliśmy w Sonderkommando. Robiłem więc po kryjomu różne notatki, które następnie zakopywałem na terenie przy krematorium nr V. Nie sądzę jednak, aby te notatki mogły przetrwać dłuższy czas, gdyż nie posiadałem możliwości lepszego zabezpieczenia tych notatek przed wilgocią. W tym też czasie, czyli gdzieś w połowie 1944 roku powstała wśród nas myśl wykonania nielegalnie zdjęć dokumentujących naszą pracę, a więc zbrodnie popełniane przez Niemców w oświęcimskich komorach gazowych.

Aby te zamiary zrealizować, należało najprzód zdobyć sprawny aparat fotograficzny z filmem. Nie pamiętam dokładnie wszystkich szczegółów, lecz aparat taki rzeczywiście udało nam się zdobyć. Podobno pochodził on z mienia zagazowanych, odnaleziony przez więźniów zatrudnionych w komandzie „Kanady”. Nie wiem kto ten aparat odnalazł, kto dostarczył go do odcinka BIId, w którym mieszkało wówczas Sonderkommando. Wiem tylko, że aparat ten osobiście odbierałem od więźnia Dawida Szmulewskiego w odcinku BIId. W tym czasie Dawid Szmulewski pełnił funkcję Blockschreibera bodaj w baraku nr 4. Aparat przeniosłem następnie osobiście na teren krematorium V. Wyjaśniam, że wychodząc do pracy i opuszczając teren odcinka BIId nie byliśmy kontrolowani. Oczywiście taka kontrola zawsze jednak była możliwa. Podejmując się wykonania zdjęć, nie mogłem polegać wyłącznie na własnych siłach.

Od samego początku w plany fotografowania wtajemniczonych było kilku więźniów naszego Sonderkommanda. Należeli do tej grupy: Szlomo Dragon, grecki Żyd o imieniu Aleks, którego nazwiska niestety nie pamiętam. Nie pamiętam także ani miesiąca lub daty dziennej kiedy odbyło się fotografowanie.W dniu kiedy miało się odbyć fotografowanie podzieliliśmy się zadaniami. Część z nas miała stanowić ubezpieczenie fotografującego, tzn. mieliśmy bardzo uważnie obserwować, czy nie ma w pobliżu kogoś niewtajemniczonego, a przede wszystkim, czy nie kręci się w pobliżu któryś z esesmanów. Nadszedł wreszcie taki moment. Cała nasza wtajemniczona grupa zebrała się przy zachodnim wejściu prowadzącym z zewnątrz do komory gazowej krematorium nr V. W wieżyczce znajdującej się przy ogrodzeniu, naprzeciwko drzwi, nie dostrzegliśmy żadnego esesmana, nie było też żadnego esesmana w pobliżu miejsca wykonywania zdjęć. Wobec czego wymieniony grecki Żyd Aleks szybko wyciągnął aparat fotograficzny, wycelował go w kierunku płonącego w tamtej części, stosu spaleniskowego – i nacisną migawkę. Dlatego na zdjęciach tych widoczni są więźniowie Sonderkommanda pracujący przy stosie spaleniskowym. Kolejne zdjęcie wykonano z drugiej strony budynku, gdzie wśród drzew rozbierały się kobiety i mężczyźni z transportu, przeznaczonego do zagazowania w komorze gazowej krematorium nr V.

Omawiając to wydarzenie pragnę jeszcze raz podkreślić, że w momencie fotografowania obecni byli wszyscy wymienieni przeze mnie więźniowie koledzy. Można więc powiedzieć, że zdjęcia te zrobione były kolektywnie, jakkolwiek fizycznie grecki Żyd Aleks nacisnął spust w aparacie fotograficznym. Powracając do samego aparatu wyjaśniam, że kiedy go otrzymałem od Dawida Szmulewskiego, to w środku już się znajdował film, na którym prawdopodobnie poprzedni właściciel musiał wykonać jakieś zdjęcia, bowiem Aleks mógł wykonać tym aparatem tylko około 4 zdjęć. Fotografował Aleks, gdyż tylko on z naszego grona umiał jako tako obchodzić się z aparatem.Po wykonaniu zdjęć przez naszą grupę, musieliśmy się zatroszczyć o zabezpieczenie filmu. Został on wyjęty z aparatu i przeszmuglowałem ten film osobiście do odcinka BIId. Film przekazałem następnie Dawidowi Szmulewskiemu. Od tej pory nic nie wiedziałem co się stało z tym filmem, tzn. czy został wysłany z obozu, a jeśli tak, to gdzie był przechowywany. Natomiast aparat fotograficzny, którym zdjęcia zostały wykonane, zakopałem przy budynku krematorium V.

Alter Feinsilberg (Stanisław Jankowski) - numer obozowy 27675
(Archiwum PMA-B, Oświadczenia, t. 89)
http://prawdziwe-historie...2,ID331977489,n
http://www.terezin.europa.../view/full/1541