Cytat

Czy nachodzą cię takie refleksje… w jaki sposób fotografowałbyś dzisiaj, gdybyś miał teraz 18, 20 lat?

Nie mam pojęcia. Zależy, na kogo bym trafił po drodze: bo jednak zawsze uczysz się od kogoś… Kiedyś jeszcze trzeba było coś umieć, coś wiedzieć o wywoływaczu, coś o utrwalaczu… Nie można było nie wiedzieć nic. Raz we Wrocławiu chciałem kupić papier fotograficzny i sprzedawczyni spytała: „Ile pan tego chce?” A ja dla żartu mówię: „17 papierków”. I ta pani, przy mnie, w białym świetle, rozdarła paczkę i dała mi 17 papierów fotograficznych, a ja płakałem ze śmiechu!...

Zapłaciłeś?

Zapłaciłem i, śmiejąc się, poszedłem do domu, a tam wszystko wyrzuciłem do kosza… A dzisiaj jest taka sytuacja, że ci, którzy łapią za aparat, często są jak ta sprzedawczyni. Niektórzy naprawdę nic nie wiedzą. Może coś wiedza o pikselach, o elektronice, ale o samej fotografii nie wiedzą nic. To jest katastrofa. I jeżeli coś w ogóle można zrobić, to próbować im to uświadomić… Ale fotografii się nikogo nie nauczy. Myślę też, że technologia nas ogranicza: do lat 50., 60. XX wieku kupowało się sprzęt, który miał służyć 20, 30 lat, a gdy się zepsuł, to się go naprawiało, wymieniało jakąś część i służył dalej. Wszystko, co kiedyś wytwarzano, miało służyć, miało trwać. A od lat 70. wszystko staje się produktem jednorazowego użytku. Teraz nawet człowiek jest jednorazowego użytku.

To samo mówi Erich Fromm w eseju „O sztuce kochania” – i to już w roku 1956. Pisze tam o ludziach-automatach, o wyzbywaniu się własnej wrażliwości na rzecz jednorazowej konsumpcji uczuć… Czy z takiej perspektywy można jeszcze mieć marzenia? Czy jest coś, o czym marzysz, co rozjaśniłoby Ci twarz?

Moje największe marzenie jest takie, żeby fala powrotu do technologii tradycyjnej nabrała większego rozmachu. I żeby znowu można było – dzięki ludziom, którzy się za taką tradycyjną fotografię zabiorą – kupić dobry film, dobry papier, dobry wywoływacz, a potem zobaczyć dobrą wystawę w srebrze. Niech ta nowa technologia cyfrowa sobie istnieje dalej, ona mi zupełnie nie przeszkadza, bo jest fantastyczna i użyteczna. Ale tak, jak istnieje obok siebie akwarela, malarstwo olejne czy rzeźba, tak samo dajmy sobie spokój z tym, że fotografia jest tylko jedna. Niech te rzeczy istnieją równolegle, żeby można było wśród nich wybierać…
https://www.facebook.com/...25560434213446/