Historia firmy, o której w skrócie mówimy PENTAX, a która tak naprawdę nazywa się dzisiaj Pentax Corporation, to historia niezwykła. To historia firmy, której nowoczesna fotografia wiele zawdzięcza i historia firmy, która dba o swoich klientów nie robiąc jednocześnie z tego faktu specjalnego rozgłosu co zresztą nie wychodzi jej niestety w chwili obecnej na dobre.
Za datę założenia Asahi Optical Joint Stock Co. uznaje się listopad 1919 roku gdy Kumao Kajiwara założył w dzielnicy Tokio Toshima firmę, której oryginalna nazwa brzmiała Asami Kogaku Goshi Kaisha. Jak wiele firm, które dzisiaj produkują sprzęt fotograficzny firma zaczęła swoją działalność jako producent przyrządów optycznych, szkieł, teleskopów zarówno na rynek cywilny jak i wojskowy.
Już 4 lata po rozpoczęciu działalności do asortymentu produkowanych urządzeń weszły obiektywy do projektorów filmowych sprzedawane pod nazwą AOCO. W 1929r. zaprojektowano pierwsze obiektywy do aparatów fotograficznych a dwa lata później ruszyła ich produkcja. Były to trójsoczewkowe obiektywy Corona Anastygmat 105/4,5 do aparatu Molta Happy Hand Kamera produkowanego przez firmę Molta Company czyli późniejszej Minolty. W 1934r. firma produkowała już obiektywy także do innych typów aparatów, między innymi dla firmy Konishi czyli późniejszej firmy Konica.
W 1938 roku zmieniono formę prawną i nazwę firmy na Asahi Optical Co.. Uzyskano pierwsze poważne zamówienia państwowe i do początku II Wojny Światowej ściśle współpracowano z Minoltą produkując między innymi czterosoczewkowe Tessary 75/3,5 i 105/3,5 do ówczesnych aparatów tej firmy: Auto Semi Minolta i Auto Press Minolta.
W 1945roku większa część firmy została zniszczona i firma na krótko przestała istnieć. Bardzo szybko, bo w latach 1948-52, firmę jednak odbudowano zmieniając jednocześnie jej nazwę na Asahi Kogaku Kogo Kabushi Kaisha (Asahi Optical Co., Ltd). W tamtych latach produkowano między innymi lornetki pod nazwą Jupiter.
Nadszedł rok 1952 w którym odbyła się jedna z bardzo ważnych premier – powstał Asahiflex I – pierwsza japońska lustrzanka małoobrazkowa.
W Asahi Optical Company pracowano nad tym aparatem od końca 1950 roku, prototyp pokazano w maju 1951 roku a w następnym roku wprowadzono go do sprzedaży. Dla firmy produkującej dotychczas sprzęt optyczny było to niewątpliwie bardzo duże osiągnięcie. Dane techniczne aparatu są bardzo zbliżone do Praktifleksa KW z 1938 roku, który obok Contaksa S z 1949 roku był wzorem dla konstruktorów.
Aparat wyposażony był w obiektyw standardowy 50/3,5 z mocowaniem gwintowym 37x1mm. Obraz w wizjerze z lupą nastawczą był odwrócony stronami, możliwe było także kadrowanie przez wizjer lunetowy, który pomagał w wykonywaniu zdjęć pionowych. W 1954roku rozpoczęto testowanie lustra samopowrotnego, które w poprawionej wersji zastosowano w modelu Asahiflex IIA, łącznie z migawką pozwalającą uzyskiwać czasy do 1/2sek. Podobnie jak w ówczesnych Leikach długimi czasami otwarcia migawki sterowało się na przedniej ściance aparatu.
Dzięki samopowrotnemu lustru Asahiflex zyskał miano aparatu rewolucjonizującego konstrukcję lustrzanek małoobrazkowych małoobrazkowych zdobył trwałe miejsce w historii sprzętu fotograficznego. Asahifleksy cieszyły się dużą popularnością i produkowane były do 1957 roku.
W tym właśnie roku zaprezentowano kolejny przełomowy aparat – Asahi Pentax. W końcu pojawia się nasza ukochana nazwa PENTAX pochodząca od słów PENTAprism (pryzmat pentagonalny) i AsahifleX. Zaprezentowano także nowe obiektywy o nazwie TAKUMAR, których nazwa powstała jako hołd dla artysty malarza i fotografa Takuma Kajiwara, który był krewnym założyciela firmy.
Była to pierwsza japońska lustrzanka małoobrazkowa z wbudowanym na stałe pryzmatem pentagonalnym. Zastosowano nowy rozmiar gwintowego mocowania obiektywów 42x1mm, który 10 lat wcześniej zastosowano w Praktikach i Contaksach. Aparat wyróżniał się oryginalną i bardzo dopracowaną stylistyką. Najkrótszy czas migawki wynosił już 1/1000sek., a obiektywem standardowym był Auto Takumar 55/1,8. Półautomatyczne działanie przysłony (Auto), w wersji Pentaksa przyjęło się wśród producentów japońskich i niemieckich co przyczyniło się do masowej akceptacji przez użytkowników wymiennych obiektywów obiektywów mocowaniem gwintowym. Dotychczas stosowane powszechnie aparaty dalmierzowi zaczęły być wypierane stopniowo przez lustrzanki małoobrazkowe dzięki niewątpliwym zaletom tych ostatnich. Oczywiście toczyło się to wszystko przy gorących sporach zwolenników jednego i drugiego typu aparatu. Wkrótce jednak zdecydowana większość reporterów i fotografów prasowych zaczęła stosować lustrzanki małoobrazkowe w czym niewątpliwy wkład ma także pojawienie się pod koniec lat pięćdziesiątych profesjonalnej lustrzanki Nikona z mocowaniem obiektywów przez złącze bagnetowe.
Wróćmy jednak do naszego Pentaksa – w 1959 roku ukazał się Asahi Pentax S2 (H2 – w zależności od rynku, na którym był sprzedawany). W modelu tym do regulacji czasów migawki służyło wreszcie tylko jedno pokrętło. W 1963 roku powstał Asahi Pentax SV (H3v) w którym pierwszy raz zastosowano samowyzwalacz a wprowadzone jednocześnie obiektywy Super Takumar miały już całkowicie automatyczną przysłonę.
Aparaty z serii „S” mogły współpracować z zewnętrznym światłomierzem CdS o nazwie Asahi Pentax Meter, mocowanym na pryzmacie i sprzężonym z pokrętłem czasów otwarcia migawki. Na zdjęciu z modelem S3.
Sukces tego światłomierza skłonił firmę do opracowania modelu profesjonalnego o wąskim kącie pomiaru. Tak powstał, produkowany z wieloma zmianami do dziś, Pentax Spotmeter – wyposażony był w komórkę CdS i wizjer pryzmatyczny oraz obiektyw do ustalania pola pomiaru światła odbitego.
W latach 50-tych światłomierze stały się niezbędnym wyposażeniem fotografa, użytkownicy stali się bardziej wymagający coraz bardziej popularne filmy kolorowe wymagały precyzyjnego naświetlania. Eksperymentowano więc w Asahi Optical z różnymi światłomierzami zewnętrznymi ale wkrótce zarzucono te badania i opracowano prototyp aparatu z wbudowanym światłomierzem. Zaprezentowano go na Photokinie w 1960 roku pod nazwą Spot-Matic.
Pod lekko zmienioną nazwą wprowadzono do sprzedaży w 1965 roku aparat Asahi Spotmatic, który zdobył olbrzymią popularność dzięki wbudowanemu światłomierzowi mierzącym światło przez obiektyw (TTL) a także dopracowanymi detalami, prostota obsługi i świetnym wzornictwem.
Sukces Spotmatica nie spowodował, że konstruktorzy spoczęli na laurach. Przede wszystkim myślano nad wyeliminowaniem ograniczeń związanych z gwintowym mocowaniem obiektywu. W 1966 roku na Photokinie pokazano prototyp aparatu wyposażonego w automatyczną ekspozycję i mocowanie bagnetowe obiektywu: Asahi Pentax Metalica II. Nie wszedł on jednak do seryjnej produkcji.
Mimo, że Spotmatic sprzedał się w ilości aż 3 milionów sztuk i zapewnił Pentaksowi mocną pozycję na rynku lustrzanek małoobrazkowych prace nad jego modyfikacją i ulepszeniem trwały nadal. W 1971 roku wprowadzono do produkcji kolejny aparat - Spotmatic II, który nie przyniósł rewolucyjnych zmian lecz najważniejsze z perspektywy czasu było jednocześnie wprowadzenie na rynek nowych obiektywów: Super Multi Coated Takumar. Były to pierwsze na świecie obiektywy z siedmiowarstwowymi powłokami przeciwodblaskowymi. Nowe powłoki wyeliminowały prawie całkowicie niepożądane odblaski i zdecydowanie polepszyły odporność soczewek na zarysowanie. Po modyfikacjach powłoki te, do chwili obecnej stosowane w obiektywach Pentaksa, uważane są do dziś za jedne z najlepszych na świecie.
O ile Spotmatic II nie przyniósł rewolucyjnych zmian to pokazany światu kilka miesięcy później Asahi Pentax Elektro Spotmatic wyposażony był w kilka znaczących nowości. Jak nazwa wskazuje w dużej mierze był to już korpus opierający się na elektronice – migawka sterowana była elektronicznie a elektronika aparatu umożliwiała pracę w preselekcji przysłony, pierwszy raz w seryjnym korpusie Pentaksa.
Elektro Spotmatic sprzedawany był tylko na rynku japońskim, na inne rynki niebawem wypuszczono Asahi Pentaksa ES.
Po dwóch latach ES pokazano następcę – bardzo ceniony i udany model Asahi Pentax ESII.
W międzyczasie pokazano także model Asahi Pentax Spotmatic F w którym najważniejszą zmianą był pomiar światła przy całkowicie otwartej przysłonie.
Oczywiście nie były to jedyne modele produkowane w tym czasie, w niniejszym krótkim opisie historii Pentaksa opisujemy tylko najważniejsze modele, także bez licznych odmian jakie były produkowane. Dla przykładu sam Pentax ESII produkowany był w kilku wersjach: standardowy ESII, ESII Motor Drive (ESII przystosowany do napędu elektrycznego), ESII Data II (jak ESII ale za ścianką tylną „data”) i ESII MD Data II (jak ESII Motor Drive + ścianka „data”).
Na początku lat 70-tych rynek fotograficzny w Europie przezywał kryzys. W 1972 roku wstrzymano np. produkcję aparatów fotograficznych marki Zeiss i w zasadzie od tego czasu rynek został podzielony pomiędzy producentów japońskich. Mimo, ze w połowie lat siedemdziesiątych Asahi Optical cieszył się doskonałą renomą, opartą w dużej mierze na sukcesach Spotmaticów z lat 60-tych, należało podjąć radykalne środki mające na celu unowocześnienie produkowanej linii aparatów.
Duża konkurencja, wymagania związane z elektroniką i automatyką oraz ciągłe prace konstruktorów Pentaksa spowodowały, że w roku 1975 firma Asahi Optical zaprzestała dalszego rozwijania konstrukcji z gwintowym mocowaniem obiektywu. W wyniku prac konstruktorów powstał więc jeden z najbardziej rozpowszechnionych i udanych bagnetów w historii fotografii – bagnet Pentax K.
Pierwszymi modelami aparatów były wprowadzone w 1975 roku aparaty Pentax K2, KX i KM. Najprostszym z nich był Pentax KM, oparty praktycznie całkowicie na wcześniej produkowanym Spotmaticu F.
Pentax KX natomiast był konstrukcją znacznie bardziej zaawansowaną. Wyposażono go między innymi w nowoczesny światłomierz z fotoelementem krzemowym (SPD). W wizjerze doskonale zrealizowano system pokazywania danych – służyły do tego dwie wskazówki w dwóch kolorach, dodatkowo ustawioną przysłonę można było obserwować w wizjerze poprzez okienko wbudowane w obudowę pryzmatu.
Dotychczas prezentowane modele posiadały standardową migawkę szczelinową z tkaniny. W topowym modelu serii – Pentaksie K2 zastosowano jednak pierwszy raz sterowaną elektronicznie migawkę szczelinową o kurtynach metalowych – Seiko SV, która powstała we współpracy inżynierów pentaksa z firmą Seikosha. Czas synchronizacji z lampą błyskową wynosił już 1/125 sekundy, aparat wyposażono także w preselekcję przysłony podobnie jak w przeszłości w Electro Spotmatiku.
Dbając o klientów dotychczas używających Spotmatików z mocowaniem obiektywów za pomocą gwintu M42 konstruktorzy Pentaksa tak skonstruowali bagnet K aby możliwe było używanie także starych obiektywów z mocowaniem gwintowym. Firma do dzis słynie ze swojej dbałości o kompatybilność wsteczną a co za tym idzie o wiernych użytkowników systemu Pentax. Tak więc możliwe jest do dnia dzisiejszego używanie obiektywów z mocowaniem M42 w lustrzankach Pentaksa poprzez przejściówkę, co ważne, bez dodatkowego elementu optycznego pozwalającą na ostrzenie w pełnym zakresie, także na nieskończoność.
Wprowadzając jednak bagnet K Asahi Optical wprowadziło także nowe obiektywy oznaczane SMC Pentax. W dużej mierze były to konstrukcje optyczne sławnych już wtedy S-M-C Takumarów i zachowały ich rewelacyjne cechy – doskonałą kulturę pracy i rewelacyjną odporność na bliki. Obiektywy tej serii uważane są za najbardziej „pancerne” ze wszystkich późniejszych serii obiektywów do aparatów Pentaksa, do dziś robią wielkie wrażenie płynnością ostrzenia i ogólną kulturą pracy odziedziczoną po Takumarach, które w swoich czasach rywalizowały ze słynnymi szkłami Leici czy Contaksa. W serii K pierwszy i ostatni raz standardowe obiektywy miały średnicę mocowania filtrów 52mm. We wszystkich wcześniejszych i późniejszych seriach średnica ta wynosi 49mm.
Asahi Optical udzieliło licencji na swoje mocowanie bagnetowe Pentax K kilku firmom w wyniku czego kilka firm jak np. Cosina, Ricoh, Petri czy Topcon produkowało aparaty z takim bagnetem. W latach osiemdziesiątych także firmy rosyjskie dołączyły do producentów aparatów z takim bagnetem. Próbowano tym samym stworzyć światowy standard mocowania bagnetowego (na wzór gwintowego M42) niestety wkrótce zmiany związane z elektroniką i zwiększającą się elektronizacją korpusów położyły kres tym ciekawym planom.
W 1976 roku światło dzienne ujrzała jedna z najbardziej popularnych lustrzanek świata: Pentax K1000. Nawiązujący budową do Spotmatików, pochodzący bezpośrednio od Pentaksa KM aparat został pozbawiony kilku funkcji jak na przykład samowyzwalacza, przycisku kontroli głębi ostrości czy kontaktu FP. Sprzedawany jednak w zestawie z obiektywem SMC Pentax 55/2 po bardzo niskiej cenie zdobył sobie wielkie rzesze zwolenników i nazywany był żartobliwie „VW Garbusem wśród aparatów fotograficznych”.
Wkrótce jednak Pentax zasłynął dzięki aparatom kolejnej serii – Pentax M. Małe, zgrabne i doskonale wykonane aparaty o pięknej kulturze pracy i pięknych wizjerach zrewolucjonizowały w jakimś sensie rynek fotograficzny. W podobnym okresie Olympus wypuścił także swoje aparaty cenionej do dziś serii OM – równie małe i pięknie wykonane.
Jednym z tych pięknych aparatów był Pentax MX – lekki i solidny korpus, zaprojektowany od początku z myślą o mechanicznym przesuwie filmu.
Mała, mocna i całkowicie niezależna od zasilania konstrukcja (baterie zasilają jedynie światłomierz) z pięknym wizjerem (powiększenie 0,97, pokrycie 95%) umożliwiającym obserwacje nastawionego czasu i przysłony (także bez baterii!) do dzisiaj ma swoich zagorzałych wielbicieli. Nie bez powodów zresztą, bowiem jest to jedna z najdoskonalszych całkowicie mechanicznych lustrzanek małoobrazkowych w historii fotografii.
Oprócz MX-a zaprezentowano także skierowany bardziej do amatorów korpus Pentax ME – jeszcze odrobinę mniejszy od MX-a, wyposażony jedynie w możliwość fotografowania w preselekcji przysłony aparat całkowicie zależny od baterii. Wskazania w wizjerze zrealizowano za pomocą diód LED.
Jeżeli ktoś jeszcze dotrwał do tego miejsca ;) i uważnie przygląda się zdjęciom zauważył zapewne, że jednocześnie z korpusami serii M wprowadzono nowe obiektywy oznaczone jako SMC Pentax-M, bardziej popularnie oznaczane jako SMC-M. Wielkością i wzornictwem dostosowano je do korpusów serii M, powrócono także w standardowych szkłach do średnicy mocowania filterków 49mm. Obiektywy te przekonały do siebie użytkowników dobrą optyką i mechaniką.
Sukces pierwszych korpusów serii M spowodował, ze powstało jeszcze kilka konstrukcji z czego najważniejszą niewątpliwie jest Pentax ME Super wprowadzony do produkcji w 1980 roku. Ta niewątpliwie jedna z najbardziej udanych konstrukcji Pentaksa powstała, jak się łatwo domyślić, jako rozwinięcie Pentaksa ME. Zastosowano szybszą migawkę (do 1/2000 sek.), czas synchronizacji z lampą wynosił 1/125 sek. Wyeliminowano także największą wadę Pentaksa ME umożliwiając oprócz pracy w preselekcji przysłony także pracą w manualu. Wybór czasu zrealizowano w innowacyjny na ówczesne czasy sposób – poprzez dwa umieszczone na górnym panelu przyciski.
W 1982 roku wprowadzono zmienioną wersję tego aparatu o oznaczeniu MEF. Specjalnie produkowany zoom 35-70/2,8 AF pozwalał na automatyczne ustawianie ostrości. Dziś automatyczne ustawianie ostrości jest raczej rzeczą oczywista ale w tamtym okresie aparat spotkał się z dość chłodnym przyjęciem.
W 1980 roku na Photokinie Pentax pokazał rewelacyjny, profesjonalny model upamiętniający 60-ta rocznicę powstania firmy – Pentax LX.
Aparat ten jest konstrukcją wręcz ponadczasową – świetnie wykonany, uszczelniony, z wymiennymi pryzmatami, tytanowa migawką sterowaną hybrydowo i rewelacyjnym pomiarem OTF zapisał się na trwałe w historii fotografii. Dokładne opisanie tego modelu wymaga w zasadzie osobnej publikacji, a nie jest to celem celem tego tekstu, więc wymigam się zdjęciami kilku wersji specjalnych tego aparatu ;)
Po tej uczcie dla oczu i ducha wróćmy na ziemię ;) Przyszedł rok 1983 i pierwsze zmiany w bagnecie K – w zaprezentowanym modelu Pentax Super A wprowadzono wersję bagnetu oznaczoną jako KA.
Bardzo udana konstrukcja, nagrodzona prestiżowym tytułem „Europejski Aparat Roku” wprowadzała kilka znaczących zmian. Przy współpracy z zaprezentowanymi jednocześnie obiektywami SMC Pentax-A umożliwiała korzystanie pierwszy raz z pełnego programu (czas i przysłona dobierane były automatycznie przez aparat) oraz standardowo już z preselekcji przysłony i w pełni manualnych ustawień. Możliwe stało się to dzięki umieszczonym w bagnecie i szkłach stykom elektrycznym. Rozwiązanie to było bardzo zaawansowane i zapewniało taki zapas przepustowości komunikacyjnej, że bez najmniejszych problemów stosowane jest do dzisiaj. A optyką manualną Pentax SMC-A nawet w dzisiejszych lustrzankach Pentaksa (także cyfrowych!) możliwe jest stosowanie wszelkich trybów automatyki naświetlania jak również korzystanie z dobrodziejstw pomiaru matrycowego. W serii A wyprodukowano także kilka innych korpusów jak np. Program A czy A3. W tym ostatnim pojawił się system odczytu czułości z kasetki filmu – DX.
W 1985 roku powstał Pentax P30, reprezentujący ostatnią serię lustrzanek manualnych Pentaxa.
W serii tej powstało kilka modeli, do ich produkcji użyto już większą ilość tworzyw sztucznych Jednak już trzy lata później Pentaks zaprezentował swoją pierwszą lustrzankę AF z prawdziwego zdarzenia – model SFX więc na tym kończy się w zasadzie historia manualnych lustrzanek Pentaksa.
Sporo lat później Pentax wypuścił jeszcze model MZ-M, lustrzankę manualną oparta na udanej serii aparatów autofokus MZ.
Seria MZ wzorowana była na manualnych lustrzankach (sterowanie pokrętłami) i świetnie nadawała się na wykonanie na jej podstawie lustrzanki manualnej. Oczywiście nie mam mowy o budowie czy wizjerach jak w klasykach ale inne zalety jak łatwość obsługi, lekkość konstrukcji, wskazania w wizjerze a także cena spowodowały, że jest to bardzo udany aparacik.
Tak więc kończy się kistoria manualnych lustrzanek Pentaksa, korpusy AF są na tyle świeżymi produktami, ze trudno je ujmować w tym krótkim tekście jako historię Pentaksa.
Mam nadzieję, że choć jedna osoba dotrwała do końca tego tekstu. Wdzięczny będę za uwagi jeśli zobaczycie jakieś niedociągnięcia lub błędy. Gromadząc materiały do tego opracowania korzystałem z własnych zasobów literatury i gazet ale przyznaję, ze najwięcej pomocnego materiału znalazłem w książce „Pentax system” i na stronach Asahi Optical Historical Club (http://www.aohc.it/). Mam nadzieję, że autor ksiązki nie obrazi się na mnie (cel bowiem był szczytny) a panu Dario Bonazza dziękuję serdecznie za pomoc i udostępnienie zdjęć.
Pozdrawiam
Spinner
Dołączył: 13 Maj 2010
ale poza tym świetna robota 
Bardzo byłoby miło mieć zdjęcia takiej kolekcji.
